Pierre Kemp in de Turennestraat (1)

Ondanks zijn wat schuchtere, om niet te zeggen schuwe aard onderhield Pierre Kemp goede relaties met een aantal buurtgenoten in de Maastrichtse Turennestraat.
Het was echt zijn habitat.

In september 1958 zocht Willy Paulissen, tweeëntwintig jaar oud, woonachtig op nummer 5 en zoon van de man die Kemp in 1955 aan zijn Engelse verfdoos had geholpen, contact met de dichter. Willy studeerde aan de kweekschool voor onderwijzers Christus Magister in Heerlen, waar hij les kreeg van de neerlandicus Harry G.M. Prick (1925-2006), die zelf sinds januari 1958 een geanimeerde correspondentie voerde met Pierre Kemp. Prick had Paulissen junior erop geattendeerd dat een groot dichter bij hem in de straat woonde. Daar was Willy zich tot dan toe niet van bewust geweest. Hij besloot zijn werkstuk voor het examen Nederlands, af te leggen in 1959, aan Kemp te wijden en vroeg belet bij zijn studieobject.

Van zijn tweede bezoek aan Pierre Kemp heeft Willy Paulissen aantekening gehouden.[1] De visite vond plaats op dinsdag 21 oktober 1958 van 8 tot 9 uur ’s avonds.
Het gesprek ging achtereenvolgens over toneel, voordracht en ballet, over kleurenpsychologie, over Chinese en Japanse dichters, over de gedichtenbundel Vier families en één poederblauw (1958), over het boek The Romance of Chinese Art (1936) van R.L. Hobson en anderen, waarvan Kemp een exemplaar bezat, en over het kopen van boeken.
Wat het eerste onderwerp betreft, zei Kemp niet te houden van voordracht. ‘Volgens hem moet men een gedicht in stilte genieten om de geluiden zelf te kunnen horen, want ’n gedicht wordt immers ook bij diepe stilte van dichter en omgeving geboren […]. Op mijn vraag of hij dan ook niet van toneel hield en de voordracht niet als kunst beschouwde, lachte hij even en zei, dat ieder zijn eigen voorliefde heeft. Hij kon de gedragen, slepende toon niet waarderen en meende dat de nederlandse voordracht steeds te dramatisch en droefgeestig was, terwijl toch niet steeds aanleiding toe was. […]
In zijn Amsterdamse tijd [1915] zag hij wel eens toneel en ballet. Zo noemde hij Midzomernachtdroom van Shakespeare. Ook zag hij ballet, maar [hij] zei liever balletmuziek alleen te horen, en niet te hoeven kijken naar de afleidende bewegingen en de dwaze kledij. Dit zeggende lachte hij enigszins spottend.’

Nu is het inderdaad zo, dat balletmuziek in Pierre Kemps grammofoonplatencollectie goed vertegenwoordigd was. Favorieten waren bijvoorbeeld Daphnis et Chloé van Maurice Ravel en Le Festin de l’araignée van Albert Roussel. Dat nam echter niet weg dat de dichter wel degelijk geïnteresseerd was in de visuele aspecten van ballet. Hij bezocht weliswaar sinds lang geen voorstellingen meer, maar boeken over dans bezat hij wel. En had hij zich in 1931 niet met al zijn fantasie en tekenkunst gestort op het ontwerpen van dansscènes? Of zoals hij het zelf in een (concept)brief aan een onbekende adressant in de Verenigde Staten noemde: ‘It are for the most part sketches for catch-dances or catch- and/or undressing and dressing dances.’[2]
Wat zijn boeken over ballet betreft: in zijn bibliotheek, die bewaard wordt in de Universiteitsbibliotheek Maastricht, bevindt zich bijvoorbeeld Design for the ballet door Cyril W. Beaumont, een speciale, 152 pagina’s omvattende aflevering van het tijdschrift The Studio uit 1937, met 250 afbeeldingen van kostuum- en decorontwerpen van beroemde designers. En ook de Dictionnaire du Ballet moderne, in 1957 verschenen te Parijs en blijkens notities op de kaft door Kemp terdege ingezien eind mei / begin juni 1958.[3] Enkele maanden voor zijn gesprek met Willy Paulissen over ‘afleidende bewegingen en dwaze kledij’. Opmerkelijk ook: voor Harry G.M. Prick en zijn verloofde Lily Maessen schreef hij een ‘suite’ van negen gedichten, Ballet de Coeur, die eind september 1959 het licht zag in de vorm van een boekje ter gelegenheid van het op 1 september gesloten huwelijk. Het waren gedichten met Franse titels, aanduidingen van choreografisch gedachte scènes: ‘Entrée romantique’, ‘Couleur de chair’, ‘La voix sous le soleil’ enzovoort.

De gesprekken van Willy Paulissen met Pierre Kemp kregen ook nog in 1959 een vervolg. In een briefje gedateerd 18 juni 1959 schreef de dichter aan de student:

Leest U, als besproken, elke regel vers grondig, desnoods nog van achteren naar voren.
Gaarne zie ik U dan met Uw selectie weer verschijnen hier.
Tot dan, met vriendelijke buurtgroet,
Uw
Pierre Kemp

In de tussentijd was ook Willy’s vader, Coen Paulissen, die als expeditiechef bij Vroom & Dreesmann werkte, weer eens in actie gekomen voor de oude dichter. Op 18 november 1958 schreef Kemp aan Paulissen senior:

Voor een braaf jongetje[4] van een mijner litteraire vrienden, moet ik een doos ‘LEGO-BOUWSTENEN’ kopen of beter gezegd laten rijden tegen 6 December e.k..
Deze dozen worden bij V. & D. verkocht. Ik zelf kan er niet komen en mijn huisgenoten doen het niet graag, bang dat ze het niet goed doen.
Zoudt U niet zo vriendelijk willen zijn, mij hierin van advies enz. te willen zijn? Ik heb hier het foldertje, waar een aantal modellen op staan. Het gaat om een doos van ± f. 10.- met zoveel mogelijk blokjes om te bouwen. Bij voorbaat dankend voor de te nemen moeite, hoogachtend,
Pierre Kemp

Een kleine week later was de missie van de heer Paulissen voltooid. Pierre Kemp schreef hem:

Deze dagen ontving ik van V. & D. door Uw goede zorgen de Lego-doos voor het brave jongetje. Ik heb de chauffeur direct betaald en zo zal dit ook wel in orde zijn.
Mijn hartelijke dank voor Uw tussenkomst in deze en gaarne tot wederdienst bereid,
met vriendel. gr. en hoogachting
Pierre Kemp

Dit briefje werd Kemps straatgenoot, acht huizen verderop in de richting van het Sterreplein, per post bezorgd. (De door de dichter gefrequenteerde rode brievenbus stond schuin tegenover zijn huis, op de hoek met de Antoon Lipkensstraat, bij het nu al geruime tijd geleden gesloopte patronaat.)

Wie hier wie een wederdienst bewees, Kemp die Willy gewillig te woord stond over zijn poëzie of Coen Paulissen die Kemp van dienst was met betrekking tot de legoblokjes, dat was om het even. Met Willy bleven de contacten in ieder geval bestaan tot in 1963.
Op 18 december 1961 dankte de dichter zijn studieuze lezer voor diens ‘gestadige belangstelling in mijn dichtwerk gedurende al enige jaren.’

pinksterbloemen2

Op 15 juni 1962 liet Willy Paulissen, inmiddels getrouwd, ’s avonds tegen kwart voor 7 door zijn vrouw Hanny een bos pinksterbloemen, geplukt langs het Albertkanaal (Pottenberg) bezorgen bij Pierre Kemp. Hij noteerde later:

De andere dag zag ik de bloemen voor de ruit staan, zichtbaar door de gordijnen. Ik wist dat ik P.K. hiermee blij zou maken.

Die dag revancheerde Kemp zich met een gedicht, sprookjesachtig, als van Hans Christian Andersen:

PEENKSTERBLOMME
(Margerieten)
               voor Willy Paulissen

De bloemen keken door de blauwe ruiten
en zagen de wassende maan.
‘Alles is nu toch zo vrij daar buiten
en wij moeten achter de glazen staan!’
De oudste bloem, het eerst compleet gekomen,
sprak met de stem-van-bloemen-dromen:
‘Ja, maar wij staan hier in het dichterhuis
met al zijn rijen boeken. Dat geruis
daar is niet van een vlinder van de nacht.
Het is zijn eigen geest, die dankt héél zacht
zowel de schenker van ons stille bloemen,
als de bevallige, die ons tot hem bracht
en waar hij niet de naam van weet, om die te noemen.’

Nacht van 15 op 16 juni 1962.

Dit is Pierre Kemp op zijn charmantst. Een alleen maar impliciete verwijzing naar het feit dat hij wel veel van weidebloemen, maar eigenlijk niet van bloemen in vazen hield. Geplukte of afgesneden bloemen golden voor hem in zekere zin als vermoord. Maar vooral: hij voelde een zekere verlegenheid over het feit dat hij ‘de bevallige’ die hem de bloemen bezorgd had in zijn dankvers niet bij haar naam kon noemen. (De naam was Hanny Jurgens, en het toeval heeft gewild dat zij een dochter was van Hub Jurgens, een jongere collega van Pierre Kemp op het kantoor van de steenkolenmijn Laura in Eygelshoven.)

Een jaar later, in juni 1963, herhaalde Willy Paulissen zijn bloemengroet. Opnieuw stuurde hij een boeket dat hij bij de wijk Pottenberg, waar hij sinds zijn huwelijk woonde, had geplukt. Kemp schreef hem:

Voor Uw fleurig juni weiden-boeket-der-velden hierbij mijn beste dank. U hebt het mooi gekozen in de goede soorten, die mij al uit mijn kinderjaren bekend zijn en bijgebleven en bij herhaling in mijn kleine en grotere gedichten zijn opgenomen.

 

Een volgend bericht in deze serie gaat over Pierre Kemp en de bewoners van Turennestraat 19.

 

[1] Ik dank de heer W. Paulissen hartelijk voor de inzage die ik enkele jaren geleden mocht hebben in zijn memorabilia betreffende Pierre Kemp.

[2] Meer hierover in Wiel Kusters, Pierre Kemp. Een leven. Nijmegen, Vantilt, 2010, 331-333.

[3] Zie de catalogus van (een belangrijk deel van) Kemps boekerij in Wiel Kusters / Harry G.M. Prick, ‘Bladeren en lezen in groot verstaan’. Pierre Kemp in de wereld van het boek. Maastricht, Datawyse / Universitaire Pers Maastricht, 1995.

[4] Bedoeld was Folkert Tijdens, het zoontje van E.F. (Harrie)Tijdens, dermatoloog en oriëntalist. Over Tijdens zie: Wiel Kusters, Pierre Kemp. Een leven, passim.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmailby feather