Pierre Kemp, de kleurrijke dichter, was niet alleen een man van gedichten en schilderijen, maar had ook een zwak voor cijfers en getallen. Zonder dat laatste was het misschien ook niet goed denkbaar geweest dat hij achtentwintig jaar lang (van 1 december 1916 tot 1 januari 1945) voor zich en zijn gezin de kost verdiende als administrateur bij de steenkolenmijn Laura in Eygelshoven, waar hij van kantoorbediende opklom tot chef van het loonbureau.
Het is een op het eerste gezicht nogal paradoxale combinatie: poëzie en rekenkunde, maar in de persoon van Pierre Kemp gingen die twee culturen goed samen. Misschien wordt dat wel op zijn allermooist zichtbaar in de cahiers waarin hij zijn voltooide gedichten overschreef: dikwijls waren dat rekenschriftjes.
Pierre Kemp was een nauwgezet beheerder van zijn gedichten.
Vanaf het begin van de jaren vijftig kreeg elk voltooid gedicht in zijn administratie een nummer, samengesteld uit de twee laatste cijfers van het jaar waarin het gedicht gereedgekomen was en een volgnummer. Zo stond bijvoorbeeld 57.377 voor het 377ste gedicht uit 1957. (Het cijfer is niet door mij verzonnen; 1957 was in Kemps productie een topjaar.)
In de jaren dat hij schilderde (dat wil zeggen: in zijn tweede schilderperiode, die in 1929 begon en in 1934 eindigde) hield hij zijn productie zeer gedetailleerd bij in productiestaten. Hij telde dat het een lust was. Daardoor weten we dat hij in het eerstgenoemde jaar in 75 dagen 33 schilderijen produceerde. Dat kwam neer, zo berekende hij, op 0,44 schilderij per dag. Het totale aantal beschilderde vierkante centimers bedroeg 56.335, dat wil zeggen 751 per productiedag.
We mogen gerust zeggen dat Pierre Kemp leed aan een telmanie.
Het gedicht ‘Avondronde over de twee bruggen’, opgenomen in de bundel Maastricht en ik (1956), maakt die manie in zijn ondertitel expliciet: ‘Tel-manie’ staat daar.
‘Avondronde…’ gaat over zijn in de jaren vijftig tot gewoonte geworden avondwandeling van de Turennestraat over de ‘Nieuwe Brug’ (de Wilhelminabrug) naar de westelijke Maasoever en vandaar over de Oude Brug (de Sint-Servaasbrug) terug naar huis.
Avondronde over de twee bruggen
Tel-manieIk telde de mensen op de Nieuwe Brug,
de vrouwen per borst, de mannen per rug
en glimlachte om een meerderheid,
waarop ik niet was voorbereid.De verbeelding blijft niet zo virtuoos,
als in jeugdroes van vuurpijl en roos.
Opeens werd in mij mijn tred versneld
om ’t geruis in mijn schedeldoos.
Op de Oude Brug heb ik niet meer geteld.
Te veel zag ik er mannenmoede ogen
en voelde mij tot niets meer aangezogen.
Blijve Maastricht als stad
één Grote Liefde, ík heb mijn tijd gehad!
De vrouwen die de dichter tegenkwam, zo grapt hij verholen, waren dankzij hun borsten op de Wilhelminabrug in de meerderheid. Het deed hem genoegen. Maar duizeligheid of plots opgekomen hoofdpijn (’t geruis in mijn schedeldoos’) maakte dat hij vlugger naar huis wilde. Op de Sint-Servaasbrug bracht hij het tellen niet meer op. Maar dat was ook een gevolg van het feit dat de meeste vrouwen die hij er zag maar weinig geïnteresseerd leken in mannen: ze hadden ‘mannenmoede ogen’. Maar het is duidelijk dat de homo eroticus hier zijn eigen ouderdom onder ogen ziet. Het ligt niet zozeer aan de vrouwen, dat hij zich onopgemerkt weet: hij heeft zijn tijd gehad.
Uitgave S.L. van Looy, Amsterdam. (Collectie Wiel Kusters.)
De tekening is, evenals de omslagtekening, van de hand van Albert Hahn jr. (Collectie Wiel Kusters.)
Het verhaal met de vreemde titel ‘499.999 ½’, waarvan ik hier onlangs heb gemeld dat ik het teruggevonden heb in een niet eerder opgedoken aflevering van het tijdschrift Kakatoe uit 1924, gaat ook over tellen. Hoofdpersoon in dit verhaal is de koning van het rijk Cacomania, met de hoofdstad Haldobizi. Deze koning heeft tot zijn grote ergernis in een tijdschrift (De Koning der Geïllustreerde Magazijnen[1]) moeten lezen dat de drukste plaatsen ter wereld Londen, Berlijn, Wenen, Petrograd en Parijs heten en niet Haldobizi. Met behulp van een aantal trucs zet de koning van Cacomania nu alles op alles om zíjn hoofdstad het vermaledijde Londen, waar volgens tellingen van het tijdschrift dagelijks 500.000 personen een bepaald punt passeren, naar de kroon te steken. Met veel moeite líjkt dit ten slotte te lukken. Maar dan volgt de ontgoocheling. Een medewerker van De Koning der Geïllustreerde Magazijnen heeft stiekem meegeteld en kwam op een totaal van 499.999 ½ passanten: ‘[…] die halve was er een met twee houten beenen; wij kunnen hem onmogelijk voor één heelen rekenen.’
[1] Toespeling op De Prins der Geïllustreerde Bladen, tijdschrift dat sinds 1901 verscheen bij Uitgeverij N.J. Boon te Amsterdam. De redactie van Kakatoe. Geïllustreerd Nederlandsch Tijdschrift, waarin Kemps verhaal verscheen, noteerde in een ironisch postscriptum: ‘Wij verwachten, binnenkort te kunnen mededeelen, dat onze 500.001ste abonnée zich heeft opgegeven.
by 