Carré-productie i.s.m. Stichting Toon Hermans. Samenstelling en regie: Ronald Klamer. AVROTROS maakte de opnames.
In de omstreden, door I.L. Pfeiffer samengestelde bloemlezing De Nederlandse poëzie van de twintigste en de eenentwintigste eeuw in 1000 en enige gedichten (Amsterdam, Prometheus, 2016) zijn van Pierre Kemp slechts twee gedichten opgenomen: ‘Mevrouw N.N. te zijn’ en ‘De la musique avant toute chose’.
Dat is een scherp contrast met de tien gedichten die Pfeiffers voorganger (als bloemlezer) Gerrit Komrij van de Maastrichtse dichter had geselecteerd: het maximale aantal als blijk van hoge appreciatie.
Over Pfeiffers bloemlezing (door sommigen als Pfff-bloemlezing aangeduid vanwege haar winderigheid) schreef de dichter en criticus Rob Schouten in Trouw een scherpe kritiek. Onder andere merkte hij op:
“De fijnzinnige Limburgse dichter Pierre Kemp staat er in met slechts één versje, dat ene beroemde, over urineren. Objectieve redenen zijn voor dit alles niet aan te wijzen.”
Wat het aantal gedichten van Kemp betreft, vergist Schouten zich hier dus. Dat zijn er immers twee. Dat neemt niet weg dat het bijzonder verhelderend is Schoutens analyse van Pfeiffers gebloemlees, ‘Een afrekening in poëzieland’, te lezen.
Over het reilen en zeilen van een zelfbenoemde autoriteit.
I.L. Pfeiffer
De website van het Literatuurmuseum pulbiceerde zojuist een beschouwing over Pierre Kemp door Roman Helinksi.
De eerste twintig jaar van mijn leven woonde ik in de mijnstreek, geboren en getogen in Limburg dus. Tig leraren Nederlands heb ik in al die jaren versleten, veelal leraren die trotser waren op het Limburgs dialect dan op het Nederlands. Maar geen enkele docent wees mij ooit op de Maastrichtse dichter Pierre Kemp (1886-1967). Pas nu ik dertien jaar weg ben uit Zuid-Limburg kom ik voor het eerst in aanraking met de dichter, die tussen het dichten door ook nog eens achtentwintig jaar werkte op kolenmijn Laura in het Limburgse Eygelshoven. Niet als koempel en kolenhakker, maar bovengronds, bij het loonbureau. Hij ontving voor zijn oeuvre in 1956 de Constantijn Huygensprijs en 1958 de P.C. Hooft-prijs. Kemp was daarnaast (waar vond hij de tijd?) ook nog een zeer goed schilder.
Hoe is het mogelijk dat ik als jonge Limburger nooit van Pierre Kemp had gehoord?
Tijdelijk weer op zaal in het Bonnefantenmuseum Maastricht, dankzij de Chinese kunstenaar Hao Liangs (geb. 1983) in het kader van diens ‘Aura’-project:
Pierre Kemp, Zelfportret in rood krijt.
Geschilderd in de zomer van 1911. Pierre Kemp is dan 24 jaar en werkt als aardewerkschilder op de Société Céramique.
Het zou Kemp bijzonder veel deugd doen wanneer hij wist dat hij door een jonge Chinese kunstenaar uit het depot is bevrijd.
Pierre Kemp was een groot bewonderaar van de klassieke Chinese dichtkunst en van (de kleuren van) Chinees aardewerk.
WEER KIND TE ZIJN
Ik heb vandaag zo’n zin
om wakker te worden in
de ogen van een jeugdig wezen,
dat nog niet kan lezen
en niet meer bloemen kan tellen
dan het vingertjes heeft
en achter de routes van vlinders en libellen
met het wijzende vingertje beeft.
Pierre Kemp (1952)
1 december 2016: de 130e
geboortedag van Pierre Kemp.
Bijna vijftig jaar na de dood van Pierre Kemp (1886-1967) heeft de Pierre Kemp Stichting het schrijfbureau van de dichter in haar bezit gekregen.
Het bureau is ondergebracht in een kantoorruimte van de Universiteitsbibliotheek Maastricht, waar het nog even wacht op zijn definitieve opstelling, in de parlour, voorzien van een beschermende afneembare glazen plaat op het blad. Onder die glasplaat komt een foto van Pierre Kemp, zittend aan zijn bureau, en een tekst over de dichter.
Vanochtend maakte ik alvast een paar foto’s.
December 2016.
Inmiddels heeft het bureau van Pierre Kemp
zijn vaste plaats gekregen in de ‘parlour’ van
de Universiteitsbibliotheek.
Een bijzondere nieuwe studieplek!
In het zojuist verschenen grote en rijk geïilustreerde overzichtswerk Geschiedenis van de literatuur in Limburg wordt uiteraard ruim aandacht besteed aan het werk van Pierre Kemp en zijn broer Mathias.
Pierre Kemp komt aan bod op de bladzijden 373-377 en 383-384. Een belangrijk thema in de aan Kemp gewijde beschouwing is de ontwikkeling van zijn culturele identiteit als inwoner van wat hij op zeker moment Mosanje is gaan noemen.
In Geschiedenis van de literatuur in Limburg wordt evenveel aandacht besteed aan het werk en de literaire persoonlijkheid van Mathias Kemp (blz. 377-383). Een interessante figuur. In allerlei opzichten, en zeker in zijn verbeeldingswereld, even excentriek als zijn broer, anderzijds begiftigd met een grotere levensdurf en in staat als journalist een maatschappelijke rol te vervullen.
Geschiedenis van de literatuur in Limburg, onder redactie van Lou Spronck, Ben van Melick en Wiel Kusters, is 16 oktober 2016 verschenen bij uitgeverij Vantilt in Nijmegen, onder auspiciën van het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap.
787 blz., gebonden, prijs € 39,50.
ISBN 978 94 6004 285 0
Klik hier voor een inkijkexemplaar.
Op dinsdagavond 20 september 2016 is in Antwerpen overleden de dichter en essayist ADRIAAN DE ROOVER (pseudoniem van F.A. de Rooy). Hij is drieënnegentig jaar geworden.
Ik leerde Adriaan de Roover kennen in de periode dat ik me voorbereidde op het schrijven van de biografie van PIERRE KEMP, die in 2010 verscheen.
De Roover, die met Kemp in epistolaire betrekking had gestaan en in 1956 was begonnen met voorbereidingen voor een grote studie over de Maastrichtse dichter, is mij zeer behulpzaam geweest, onder meer doordat hij mij de beschikking gaf over Kemps brieven aan hem uit de jaren 1956-1962. Uiteindelijk zijn deze brieven ondergebracht in de Universiteitsbibliotheek te Maastricht.
Ik heb Adriaan de Roover leren kennen als een beminnelijk man, die nadat hij zijn intensieve Kempstudie aan het begin van de jaren zestig had gestaakt, geruime tijd heeft rondgelopen met een zeker schuldgevoel omtrent deze niet ingeloste belofte aan de dichter, die uitzag naar het verschijnen van een monografie over zijn werk, en aan zichzelf.
Tien jaar geleden mocht ik een uitgave verzorgen van de briefwisseling tussen Pierre Kemp en Adriaan de Roover. (Nijmegen, Vantilt, 2010).
Aan het slot van zijn even eerlijke als charmante nawoord bij dit boek, gedateerd Antwerpen 6 februari 2006, schreef De Roover:
‘Intussen ben ik, A.D.R., de 75 van Kemp allang voorbij en ik weet niet of ik nu lachen of schreien moet. Vandaag heb ik de dichter-van-de-kleine-liederen herontdekt, de Heer in het zwart, die mij eens de raad gaf het leven niet zo ernstig te nemen en die mij op mijn oude dag liet weten: ‘Om weer kind te zijn, is het nooit te laat!’
Hoe graag wil ik het dichterswoord van Pierre l’Englouti geloven!’
OP DE FOTO’S: Adriaan de Roover zoals ik hem in 2004 fotografeerde in de studiezaal van het Regionaal Historisch Centrum in Maastricht tijdens het bekijken van zijn in het Archief Pierre Kemp berustende brieven aan de dichter.
Tot slot een gedicht van Adriaan de Roover uit zijn bundel Ik ruik de sterren al (1987):
taalloos
ik draag de snavel
van de roofvogel
die op het ijs te pletter stort
ik sterf zonneblind
in de bergen van anijs
met wolken in de oren
het kraaien van
duizend gemartelde hanenik wil de armoe van de dichter
dekken met een barokke dood
de taalloze zaden
die te slapen liggen
onder de steen
van mijn tong
(geciteerd naar Adriaan de Roover, Gedichten 1953-1998, Antwerpen, Demian,1998)
Kladgedicht van Pierre Kemp, 10 april 1962.
Nooit afgemaakt.
Mijn lezing:
P.K. bouwt gaarne steden van gedichten.
Hij is een grote urbanist.
met [variant: en houdt van] schilderachtig groen.
Hij heeft zo enige genre’s favorieten
en bruggen [?] de kleuren rose, oranje en vermiljoen
en buigt zich over de verschieten
Hij [onleesbaar] gaarne met textielen
en wenst Maastricht spoedig 100.00 zielen
en [variant: maar] luistert graag naar [nog oningevuld] Westen
Jeux d’eau dans la Villa d’Este
van Liszt.
Duidelijk is de verwijzing naar ‘Les Jeux d’eau à la Villa d’Este’ van Franz Liszt, hier te beluisteren in een opname van Georges Cziffra uit 1957.
Nu op de website van Literair Tijdschrift Liter iets over Pierre Kemp en het begin van de Eerste Wereldoorlog.
Aangedaan door het oorlogsgeweld in de streek rond Visé, Moelingen en Luik – de Duitsers hadden op 4 augustus 1914 het neutrale België overvallen, dat zich dapper verweerde – schrijft de 27-jarige Pierre Kemp in Maastricht… [lees verder]