De gedichten ‘Het licht is rond’ en ‘Critisch’ van Pierre Kemp zijn een inspiratie gebleken voor ‘Die Donker’, een kleurrijke muziektheatervoorstelling over depressie en de kracht van creativiteit en het ondanks alles blijven najagen van grote dromen en de liefde.
‘Die Donker’ is gemaakt door componist en schrijver Theo Hoek en regisseur Joos van Dooremalen. De voorstellingen waren in oktober 2022 in Lindenberg Cultuurhuis in Nijmegen.
Het bestuur van de stichting Pierre Kemp is verheugd te zien dat het werk van de Maastrichtse dichter tot eigentijdse interpretaties en nieuwe cultuuruiting leiden.
Door een gelukkige samenloop van omstandigheden waren de bestuursleden van de Pierre Kemp Stichting aanwezig bij het koningsdagconcert 2022. Tijdens dit concert werden o.a. gedichten van Pierre Kemp en van Wiel Kusters ten gehore gebracht op muziek gecomponeerd door Leonard Evers.
Na twee jaren coronapandemie kon koningsdag dit jaar eindelijk weer op traditionele wijze plaatsvinden. Deze keer kwam op 27 april het vorstelijk paar naar Maastricht. Voorafgaand aan koningsdag zelf vond eveneens het koningsdagconcert plaats, een traditie die onder koningin Beatrix is ingezet, en die door Willem Alexander wordt voortgezet. Sinds 2014 vindt dit concert plaats in den lande, en wel in de plaats waar de majesteiten koningsdag vieren.
Centraal tijdens het koningsdagconcert staan klanken uit de regio, in dit geval Zuid-Limburg. Verschillende musici van Limburgse bodem of met Limburgse roots, waaronder de jonge componist en dirigent Leonard Evers, de briljante pianobroeders Jussen, celliste Eline Hensels, violiste Liza Ferschtman, en leden van Philharmonie Zuidnederland, maakten er een bijzondere en zeer muzikale gelegenheid van.
Door Wiel Kusters op het idee gebracht om ook de Maastrichtse dichter Pierre Kemp een plaats te geven in het koningsdagconcert, componeerde Leonard Evers muziek op een aantal gedichten van Pierre Kemp, en wel de volgende: ‘Nachtstilte’ (VW 1, p. 49), ‘Eieren’ (VW 1, p. 11), ‘Het licht is rond’ (VW 1, p. 74) en in een tweede serie ‘Avondrood’ (VW 1, p. 36) en ‘Uitbundigheid’ (VW 1, p. 27). Dit leidde tot een heel bijzondere ervaring en deed de muzikaliteit van Kemps poëzie des te duidelijker naar voren komen. Vooral de verklanking van ‘Uitbundigheid’ leidde tot een extatisch slot van het concert, met de verschillende solisten in een knap samenspel en op het carillon de stadsbeiaardier Frank Steijns.
Na afloop van het concert was er, onder het genot van een drankje, gelegenheid om met onder andere Leonard Evers na te praten over dit prachtige concert, en (voor wie durfde) te socializen met het vorstelijk paar, gouverneur Emile Roemer, burgemeester Annemarie Penn of André Rieu. Al met al was deze avond een bijzondere ervaring, ook voor de bestuursleden van de Pierre Kemp Stichting, en nog veel belangrijker: het werk van Pierre Kemp is landelijk goed onder de aandacht gekomen.
Het koningsdagconcert vond plaats op 11 april in Theater aan het Vrijthof te Maastricht en werd uitgezonden op NPO2 op koningsdag zelf, 27 april om 20:30. Deze uitzending is terug te kijken via de NPO. Mocht u het gemist hebben, dan kunnen wij dat vanuit het bestuur van harte aanbevelen.
Arjan Peters, de voormalige literatuurcriticus van de Volkskrant, heeft in 2021 een gedichtenbundel gepubliceerd, Belvedère, waarin hij – in de afdeling getiteld ‘Eindelijk voltooid’ – onvoltooide verzen van geliefde dichters naar eigen inzicht uitbreidt en afrondt. Een niet van zelfverzekerdheid ontbloot project (Wat denkt die Peters wel? zal Peters niet gauw denken), maar niettemin dieper gravend dan wat Gerrit Komrij op zijn flauwst presteerde toen hij in Onherstelbaar verbeterd (1981) bekende Nederlandse gedichten, van onder anderen Nijhoff, Achterberg en Kloos, parodieerde.
Onder de poëten in wier onvoltooide gedichten Peters zich inschreef, treffen we ook Pierre Kemp aan, de dichter over wie hij in zijn krantenstukken meer dan eens met sympathie en bewondering licht heeft laten schijnen.
Het oorspronkelijke, zeer korte gedicht van Kemp, dat niet meer dan drie regels omvat en door Peters werd ‘voltooid’, luidt:
Als een vogel uit een lamp gevlogen op den tak van mijn pen, als een vogel, die ik nog van vroeger ken.
Is dit een onvoltooid gebleven versje van PK? Dat is nog maar de vraag. Het ziet er inderdaad wel uit alsof het uit niet meer dan een onvoltooide vergelijking bestaat (wat ís dat, dat ‘als een vogel’ is? dat wordt niet uitgesproken), maar zoiets is bij Kemp niet vreemd. Je kunt hier denken aan ‘Geheimenis’, één regel langer, maar met een vergelijkbare structuur.
Geheimenis
Als een blad dat het niet zeggen kan en toch iets weet van daar hoog in de lucht en dan bang is, dat het dat vergeet.
Dat wat is als ‘een blad dat het niet zeggen kan’ blijft onbenoemd. En… is daarmee een ‘geheimenis’.
Peters heeft Kemps ‘Als een vogel uit een lamp gevlogen’ overgenomen uit het bundeltje Kleine avond. Gedichten uit de nalatenschap, dat ik in 2007 samenstelde voor de Atalanta Pers in Baarn. Hij maakt er dit van, waarbij de vetgezette regels dus uit zijn eigen koker komen.
Lichtje
Slaperig wuiven de seringen
met paarse handjes naar de regenbogen
die het avondblauw bezingen.
Verkleind is het licht naar binnen verhuisd.
Als een vogel uit een lamp gevlogen
op den tak van mijn pen,
als een vogel, die ik nog van vroeger ken.
Niet slecht, deze nu expliciet gemaakte vergelijking, waarin het ‘verkleinde licht’, het avondlijke licht, naar binnen is verhuisd, de kamer van de dichter in.
Het is, eerlijk is eerlijk, zelfs een mooie regel, dat Verkleind is het licht naar binnen verhuisd.
Het beeldje van Pierre Kemp in het Pierre Kemppark staat er opgeschoond en fris bij.
Het gedicht De la musique avant toute chose is weer te lezen, onder de naam Pierre Kemp en zijn jaartallen staat nu DICHTER en de handtekening van de beeldhouwer Rob Stultiens is in de rand gegraveerd. Het meest opvallend is dat het beeldje 180° is gedraaid.
Een lange historie is hieraan voorafgegaan.
Op 21 april 2013 schreef de VLAM (Vereniging Literaire Activiteiten Maastricht) een brief naar de gemeente Maastricht, waarin de gemeente werd geattendeerd op de slechte staat van de poëzie in de openbare ruimte, in het bijzonder het beeldje van Pierre Kemp. Enkele maanden later werd de VLAM ontvangen door wethouder Costongs. Het leverde niets op.
Bezoeken in 2015 aan wethouder Mieke Damsma en in 2018 aan wethouder Jim Janssen volgden. Het enige resultaat was dat het beeldje met de hogedrukspuit werd schoongespoten waarmee helaas ook de verf uit de letters werd gespoten zodat het gedicht niet meer te lezen was.
In 2019 werd op initiatief van de Pierre Kemp Stichting een brede commissie opgericht met het ambitieuze plan van het Pierre Kemppark een poëziepark te maken. In de commissie zat de Universiteitsbibliotheek, de Universiteit Maastricht, de Bewonersvereniging Jekerkwartier en de VLAM. We hadden mooie ideeën: verplaatsen van het beeldje naar een meer centrale plek in het park met bankjes en bloemen eromheen, want Pierre Kemp hield erg van bloemen. Verder een QR-code met vertalingen van het gedicht, een fluisterpaal met akoestische mogelijkheden. Revitalisering van het gedicht van Hans van de Waarsenburg, gedichten in het halfopen huisje en projectie van poëzie op de vijver.
Maar de gemeente berichtte dat zij geen noodzaak zag in het verplaatsen van het beeld van Pierre Kemp en dat er geen budget was voor die andere mooie ideeën. De commissie hield op te bestaan.
In 2020 ondernam de VLAM een nieuwe poging, de Pierre Kemp Stichting en de Bewonersvereniging Jekerkwartier sloten aan. Nu concentreerden we ons alleen op het beeldje van Pierre Kemp en daar de gemeente Maastricht op zwart zaad zat, besloten we de kosten te delen. Daarmee ging de gemeente akkoord en wij vroegen eind 2021 een offerte aan bij de firma Schutz in Eijsden.
Het beeldje van Pierre Kemp staat op dezelfde plek aan de Sint Pieterskade, wat verscholen tussen het groen, maar het is 180° gedraaid, zodat Pierre Kemp op mooie dagen naar al die mooie meisjes kan kijken die zich in het gras neervlijen.
